Fahri Korutürk
Asker, devlet adamı, diplomat ve Türkiye’nin 6. Cumhurbaşkanı (D. 1903, İstanbul - Ö. 12 Ekim 1987, İstanbul).
Tam adı Fahri Sabit Korutürk’tür. Babıâli kâtiplerinden Osman Sabit Efendi’nin oğlu, diplomat ve siyasetçi Osman Korutük ile diplomat Salah Korutürk’ün babaları, diplomat Zergün Korutürk’ün kayınpederidir.
1916 yılında girdiği Mektebi Fünûn-u Bahriye-yi Şahane (Deniz Harp Okulu)’yi 1923’te bitirdi ve teğmen olarak Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’na katıldı. Yavuz savaş gemisinde görev aldı ve torpido kurslarına katıldı (1924). Gedikli Zabit Namzet Mektebi’nde (Deniz Astsubay Hazırlama Okulu) sınıf subaylığı ve matematik öğretmenliği yaptı (1925). Aynı okulda denizaltı kurslarına katıldı (1926). Daha sonra Hamidiye (1927) ve Mecidiye kruvazörlerinde bölük komutanlığına atandı (1928). 1. İnönü Denizaltı Gemisi’nde top ve vardiya (1929) subayı oldu. 1930 yılında girdiği Deniz Harp Akademisi’ni kurmay yüzbaşı olarak 1933 yılında bitirerek Genelkurmay Başkanlığı İstihbarat Dairesi Başkanlığı’nda görevlendirildi (1934).
Korutürk, yurtdışında ilk olarak Roma Deniz Ataşesi vekili olarak (1935) görev yaptı. 1936 yılında Berlin Deniz Ataşeliği’ne atandı. Aynı yıl imzalanan Montrö Antlaşması için düzenlenen Boğazlar Konferansı’nda askerî uzman olarak bulundu. Yurda dönünce Denizaltı Gemileri Kurmay Başkanlığı (1938), Dumlupınar Denizaltı Gemisi Komutanlığı (1940) ve 1. Denizaltı Filotillası komodor vekilliği yaptı (1941). Bir yıl sonra yeniden Berlin Deniz Ataşesi oldu ve bu görev süresince Stockholm Kara Ataşeliği görevini birlikte yürüttü.
Fahri Korutürk, 1943 yılında 2. Denizaltı Filotillası komodoru oldu ve bir yıl sonra Deniz Harp Akademisi tabiat bilgisi öğretmenliğine atandı. 1945’te Deniz Harp Akademisi Komutanlığı görevine getirildi. Tuğamiralliğe yükseldiği 1947 yılında Denizaltı Filo Komutanlığı’na atandı. 1953’te tümamiral olarak Harp Filosu Komutanlığı’na getirildi. Deniz Eğitim Komutanlığı (1954), Genelkurmay Haber Alma Dairesi Başkanlığı (1955) ve aynı yıl Donanma Komutanlığı görevlerinde bulundu. 1956 yılında koramiralliğe yükselerek Boğazlar ve Marmara Deniz Kolordu Komutanlığı’na atandı. Deniz Harp Okulu Komutanlığı, İstanbul Deniz Saha Komutanlığı gibi görevlerde bulundu. 1957’de Deniz Kuvvetleri Komutanı oldu. Bu görevi sürerken oramiralliğe yükseltildi (1959). 27 Mayıs 1960’tan sonra Moskova Büyükelçiliği görevine atanmasıyla birlikte, 27 Ağustos 1960’te askerlikten emekliye ayrıldı.
Korutürk, Moskova Büyükelçiliği’nden sonra da Madrid Büyükelçiliği’ne (1964) atandı. 1965 yılında meslekten büyükelçi olmadığını ileri sürerek bu görevinden istifa ederek ayrıldı. 1963 yılında, Türkiye’nin V. Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay tarafından Cumhurbaşkanlığı kontenjan senatörlüğüne getirildi ve bir süre sonra kontenjan grubu başkanı oldu. Cevdet Sunay’ın yedi yıllık görev süresinin dolması üzerine, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından yapılan seçimde, gösterilen adaylar gerekli oyu sağlayamayınca, Cumhurbaşkanlığına adaylığını koyan Fahri Korutürk, parlamentodaki partilerin üzerinde birleştikleri tek aday olarak 17 Nisan 1973 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti’nin 6. Cumhurbaşkanlığına seçildi.
Fahri Korutürk, Cumhurbaşkanı olarak, 1973 Ekim ayında yapılan genel seçimlerden sonra zor bir dönem geçirmek durumunda kalmıştı. Siyasi partilerin hiçbirinin TBMM’de salt çoğunluğu sağlayamamış olması ve dolayısıyla koalisyon konusunda sağ ve sol cephelerin katı bir anlaşmazlığa düşmeleri hükümetin kurulmasını güçleştiriyordu. Bu konunun üç ay kadar sürüncemede kalması Devlet Başkanı Korutürk’ün hem siyasi parti liderlerini ikna etmek için çaba harcamasını, hem de kamuoyunu yatıştırmak için sık sık açıklamalar yapmasını gerektiriyordu. Sonunda, Bülent Ecevit Başkanlığındaki Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ile Necmettin Erbakan Başkanlığındaki Milli Selamet Partisi (MSP) işbirliğiyle, hükümet kurma sorunun çözümlenmesinde Korutürk’ün önemli rolü oldu. Korutürk, Türkiye’nin VI. Cumhurbaşkanlığı görevini 6 Nisan 1980 tarihinde yasal süresi dolana kadar sürdürdü ve 1980 Nisan ayında Cumhurbaşkanlığı görevinden ayrıldı. Bundan sonra 12 Eylül 1980’e kadar Cumhuriyet Senatosu’nda tabiî senatör olarak yer aldı.
Korutürk’ün Cumhurbaşkanlığı döneminin Türkiye’nin çalkantılı bir dönemi olması, onun devlet başkanı olarak rolünü kilit konumuna getirmişti. Bu dönemde kurulan koalisyon hükümetlerinin oluşumu ve yaşaması için Korutürk büyük çaba harcadı. Ancak yine 1970’li yıllarda Türkiye’de anarşi ortamı tüm hızıyla yayılmıştı. Cumhurbaşkanlığı sırasında izlediği politika, bazı kesimleri tarafından olumlu karşılanırken bir kesimi tarafından tepkiyle karşılanmıştır.
1 Mart1944 tarihinde, eski Milletvekili ve Mesen Salah Cimcoz’un kızı ve Moralı İbrahim Paşa’nın torunu ressam Emel Korutürk ile evlenmiş, bu evlilikten üç çocuğu dünyaya gelmişti. Soyadını Atatürk’ün verdiği Korutürk’ün “Atatürk’le Karşı Karşıya” adlı bir kitabı vardır. Bir kalp krizi sonucunda öldü ve Ankara Devlet Mezarlığı’nda toprağa verildi.
