TMMOB Makina Mühendisleri Odası Kocaeli Şube Gebze İlçe Temsilciliği Yürütme Kurulu, Bolu Kartalkaya yangınına ilişkin yazılı bir açıklama yaptı.
21 Ocak 2025 tarihinde Bolu, Kartalkaya Kayak Merkezi'nde bulunan bir otelde çıkan yangında, son açıklamalara göre 76 yurttaşımız hayatını kaybetmiş, 51 yurttaşımız ise yaralanmıştır. Görgü tanıkları, yangının ahşap binanın alt katında yer alan mutfak bölümünde başladığını ve kısa sürede tüm binayı sardığını bildirmektedir. Bu faciada yaşamını yitiren tüm yurttaşlarımızın yakınlarına başsağlığı, yaralılara ise acil şifalar diliyoruz.
Yangının çıkış nedeni ve binanın yangın güvenlik önlemleri hakkında yapılacak resmi bilirkişi incelemeleriyle netlik kazanacak olsa da, yangın ihbarı, yangına müdahale ve tahliye süreçlerinde eksikliklerin olduğu anlaşılmaktadır. Sosyal medyada ve basında yayımlanan görüntüler, binanın zamanında tahliye edilmesinde ciddi aksaklıkların olduğunu göstermektedir. Merdiven boşluklarının dumanla dolması, üst katlardan atlamak dışında seçenek bırakmamış, dehşet verici görüntülere yol açmıştır.
Söz konusu binada çalışır durumda bir yangın algılama ve uyarma sistemi bulunup bulunmadığı, yangın söndürme sistemi olup olmadığı henüz bilinmemektedir. Dahası, bu tür sistemlerin zorunlu olup olmadığı da bir soru işareti oluşturmaktadır. Şöyle ki, Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik'teki "mevcut yapı" tanımı, eski binaların yangın önlemleri için zorunlulukları kaldırmış durumdadır. 29 Haziran 2017 tarihinde Resmi Gazete'de yapılan değişiklikle, 2007’den önce yapı ruhsatı başvurusu yapılmış ve o tarihten önce tamamlanmış binalar, "mevcut yapı" olarak kabul edilmiştir. Bu değişiklik, geçmişte mevzuat eksiklikleri nedeniyle alınması gereken yangın önlemlerinin eksik uygulanmasına yol açmıştır. Odamız, uzun yıllardır bu düzenlemenin eksikliklerine dikkat çekmekte ve özellikle kamuya açık binalarda yangın güvenliği önlemlerinin yeterli olmadığı konusunda uyarılarda bulunmaktadır. Son yaşadığımız yangın da mevzuat eksiklerinin giderilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır.
Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik'e göre, otelde yangın çıktığında yayılımı engelleyen ve söndüren otomatik yağmurlama (sprinkler) sistemi zorunluluğu bulunmaktadır. Otelin internet sitesindeki fotoğraflarda, 2008 yılında yapılması gereken otomatik yağmurlama sisteminin yapılmadığı görülmektedir. Bu sistemin yapılmaması nedeniyle yangın hızlıca yayılmış ve can kayıpları yaşanmıştır. Ayrıca mevcut yönetmeliğin 10. kısmında belirtilen dolap sistemi, algılama ve uyarı sistemleri, kaçış yolları ve özelliklerine uyulup uyulmadığı bilinmemektedir. Ancak yangından kurtulan yurttaşlarımızın beyanları dikkate alındığında, algılama ve uyarı sistemlerinin çalışmadığı, kaçış yollarının tespit edilemediği anlaşılmaktadır.
Yangın güvenliği" terimi, yangının yol açtığı zararı azaltmayı amaçlayan bir grup eylemi tanımlar. Yangın güvenliği teknikleri, denetlenemez bir yangının başlamasını önlemek ve başladıktan sonra gelişimini ve etkilerini azaltmak için alınacak yöntemleri de kapsar. Yangın riski olan yerleşim alanlarında, can güvenliğinin korunması için gerekli önlemlerin alınmasıyla olası kayıplar en aza indirilebilir. Yangın kaçış yolları ve içeridekilerin hızla boşaltılabilmesi, önceden hazırlanmış kaçış ve boşaltma planları, yangın durumunda insanların güvenli bir şekilde binayı terk edebilmeleri için çok büyük önem taşır. Kaçış yollarının ve kapılarının belirlenmesinde, yapının kullanım sınıfı, içeridekilerin sayısı, kat alanı, çıkışa kadar alınacak yol ve çıkış kapılarının yeterliliği esas alınır. Her katta, o katın kullanıcı yüküne ve en uzun kaçış uzaklığına göre, güvenli ve yeterli çıkış olanakları sağlanır.
Bilindiği üzere yangın ve yangın söndürme sistemlerinin projelendirilmesi alanında uzman mühendisler hizmet vermektedir. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği'ne bağlı odalar olarak, uzman mühendisler tarafından çizilmesi gereken projelerin yönetmeliğe uygun olup olmadığının ve uygulamanın projeye göre yapılıp yapılmadığının disiplinli bir şekilde denetlenmesi gerektiğini yıllardır yüksek sesle söylüyoruz. Yapılmış olan sistemlerinse periyodik olarak kamusal düzlemde denetlenmesi gerekliliğini ifade ediyoruz.
Yaşanan can kayıplarının sorumluları, denetim görevini yapmayan kurum ve kuruluşlar ile kâr hırsıyla güvenlik tedbirlerini almaktan imtina eden sermaye sahiplerinden başkası değildir.
2013 yılında yayınlanan “İş Ekipmanlarının Kontrolünde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği,” yangın tesisatlarının periyodik kontrollerinin yılda bir kez yapılmasını zorunlu kılmaktadır. İlgili tesisler bu yönetmelik kapsamındadır. Ayrıca, elektrik tesisatları ve havalandırma tesisatları da aynı kapsamda yasal olarak kontrole tabii tutulmak zorundadır. Mevzuatın uygulanması ancak gerekli denetimlerle sağlanabileceğinden, ülkemizdeki denetim eksikliği bir kez daha gün yüzüne çıkmıştır.
Ayrıca bu ekipmanların kontrollerinden işletmelerde teknik müdürlükler sorumludur. İşletmelerde teknik müdür olarak çalışan personelin ilgili meslek odasına kayıtlı olması, yürüttükleri işler ile gerekli yetki belgelerini almış olmaları sağlanmalı ve bu belgeler denetlenmelidir. Diğer taraftan işletmedeki bakım personellerinin yetkin olması gerekmekle birlikte, işletmedeki tüm teknik personelin de yetkinliği sağlanmalıdır. Mutfak tesisatı içerisinde yer alan davlumbaz filtrelerinin kontrolü ve temizliği, bacaların kontrolü ve temizliği, yangın oluşumu açısından önleyici yaklaşımlardır. Dolayısıyla can ve mal kaybının engellenmesi açısından bu kontrollerin yapılıyor ve denetleniyor olması son derece önemlidir.
Yangın riskine karşı mutlaka risk analizleri yapılarak, geçici yangın güvenliği, yangın söndürme tedbirleri ve duman tahliye sistemleri inşa edilmelidir.
Hayatını kaybeden yurttaşlarımızın yakınlarına tekrar başsağlığı, yaralanan yurttaşlarımıza acil şifalar diliyoruz. İlgili kurumlara çağrımızı yineliyoruz: Ancak yasal düzenlemeler ve kamusal denetim ile bu felaketler önlenebilir.
Sorumsuzluğun, piyasacılığın, insan yaşamını hiçe sayan anlayışın hesap vermesi için tüm gücümüzle mücadele edeceğiz. Makina Mühendisleri Odası olarak, ülkemizi yasa boğan bu acı olayın takipçisi olacağımızı ve tüm sorumlular yargı nazarında gerekli cezayı alana kadar mücadelemizi sürdüreceğimizi kamuoyuna duyuruyoruz.
