20 Ocak 1990'da ne oldu?
20 Ocak 1990'da Azerbaycan'da eski Sovyet ordusunun Bakü ve diğer şehirlerde, kadın ve çocuk ayrımı gözetmeden gerçekleştirdiği katliamın yıldönümünde, bu acı olayın kurbanları anılıyor.
"Kanlı Ocak" olarak bilinen bu trajik olayın acısı, üzerinden 35 yıl geçmesine rağmen Azerbaycan halkının hafızasında canlılığını koruyor. Aynı zamanda bir kahramanlık destanı olarak da hafızalarda yer eden bu olay, Azerbaycan'ın Sovyetler Birliği'nden bağımsızlık mücadelesinde bir dönüm noktası olarak kabul ediliyor.
Kanlı Ocak, Sovyetler Birliği'nin çöküşünü hızlandırmış ve Azerbaycan'da bağımsızlık arzusunu körüklemiştir. Olayların temelinde Karabağ meselesi yatmaktadır. 1980'lerin sonunda Ermeniler, Karabağ'ı Azerbaycan'dan ayırmak için faaliyetlerini yoğunlaştırmış ve 1989'un Aralık ayında Ermenistan Sovyet Cumhuriyeti Yüksek Konseyi, Karabağ'ın Ermenistan'la birleştirilmesine karar vermiştir. Azerbaycan halkı bu kararı protesto ederek Bakü'de büyük mitingler düzenlemiş ve Ermenilerin toprak taleplerine, Sovyet yönetimine karşı tepkilerini dile getirmiştir. Bu mitingler, Sovyet yönetiminin endişelerine yol açarak Bakü'ye asker gönderilmesine karar verilmesine neden olmuştur. Ancak halk, şehir girişlerini ve askeri birliklerin yollarını kapatarak karşı duruş sergilemiştir.
19 Ocak 1990'da Sovyet istihbaratının Azerbaycan televizyonunun enerji sağlayıcısını patlatmasının ardından, 20 Ocak akşamı Sovyet ordusunun 26 bin kişilik bir kuvvetle, zırhlı araçlarla Bakü'ye girmesiyle olaylar daha da şiddetlendi. Silahsız sivillere yönelik yapılan baskınlarda, tanklar ve zırhlı araçlar insanları ezmiş, ambulanslara ve yolcu otobüslerine ateş açılmıştır. O gece Bakü'de 130 sivil hayatını kaybetmiştir. Sovyet ordusu, Neftçala ve Lenkeran gibi diğer şehirlerde de aynı şiddeti uygulamış ve toplamda 150 Azerbaycanlı sivil hayatını kaybetmiştir. Olaylarda 744 kişi yaralanmış, yaklaşık 400 kişi Sovyet askerleri tarafından gözaltına alınmıştır.
Sovyet yönetimi, Bakü'de olağanüstü hal ilan ederek kenti tamamen kontrol altına almış olsa da halk, şehitlerin defni için sokaklara dökülmüştür. Şehitlerin, 31 Mart 1918'de Ermenilerin saldırıları sonucu hayatını kaybeden Azerbaycanlılarla birlikte Dağüstü Parkı'na defnedilmesi kararlaştırılmıştır. Cenazeler, Azadlık Meydanı'nda toplanmış ve ardından, Şehitler Hıyabanı adı verilen alana getirilerek defnedilmiştir. Cenaze törenine yaklaşık 1 milyon kişi katılmıştır.
Kanlı Ocak Katliamı, Azerbaycanlıların Sovyet yönetimine olan güvenini sarsmış ve ülkedeki bağımsızlık hareketini hızlandırmıştır. Her yıl 20 Ocak'ta, Azerbaycan halkı şehitlerin anısına karanfillerle Şehitler Hıyabanı'na akın ederek, bu özgürlük mücadelesini simgeleyen kahramanlara olan minnettarlıklarını gösterirler.
Azerbaycan, 20 Ocak 1990'daki katliamın faillerinin cezalandırılması ve adaletin sağlanması için uluslararası topluma çağrı yapmaya devam etmektedir.
