Mart ayı başında yayınlanan Corona virüsü risk haritasında, düşük riskli olan Doğu ve Güneydoğu’daki 13 ilde durum tersine döndü. Haritada uzun süre düşük riskli iller arasında gösterilen Şırnak'ta bile risk yükseldi.
Corona virüsü salgını önlemlerinde kademeli normalleşmenin başladığı Mart ayında vaka sayılarında umutlandıran düşüşler yaşandı. Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan risk haritasında Mart ayı başında Diyarbakır, Van, Şırnak, Siirt, Hakkari, Mardin, Şanlıurfa’nın aralarında bulunduğu 13 il, düşük riski sembolize eden mavi renkle işaretlendi. Durum Mart ayı ortalarına kadar benzer seyir izledi. Sağlık Bakanlığı verilerine göre 13-19 Mart tarihleri arasında 100 bindeki vaka oranı Diyarbakır’da 18,78, Van’da 27,41, Şanlıurfa’da 18,30, Mardin’de 17,08, Şırnak’ta ise 8,18 oldu.
Ancak bu tablo bir ayda olumsuz yönde değişti. Yüz bindeki vaka oranları yüzde 600’e varan artışlar gösterdi. 10-16 Nisan tarihlerinde 100 bindeki vaka oranları Diyarbakır’da 117,36, Van’da 89,02, Şanlıurfa’da 91,01, Mardin’de 93,83 Şırnak’ta ise 47,60 olarak kayıtlara geçti.
Artışın en fazla olduğu iller arasında Diyarbakır da ilk sıralarda yer alıyor. Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyi Üyesi Halis Yerlikaya’ya göre bu tablo sürpriz değil. VOA Türkçe’ye konuşan Yerlikaya, vakalar azaldığı için hastanelerde kapanan servislerin yeniden açıldığını söyledi. Yerlikaya, “Şu anda açıklanan veriler üzerinden bakıldığında Diyarbakır'da yüz binde 117 gibi bir rakam ile karşı karşıyız. Ağrı'da, Bingöl'de, Muş'ta bu sayının çok daha fazla olduğunu görüyoruz. Ağrı'da 300'ün üzerinde olduğunu biliyoruz. Hem bölge illerinde hem Diyarbakır'da çok ciddi bir artışla karşı karşıyayız. Bu artış hastanelere de yansımış durumda. Diyarbakır'da 1 Mart öncesi süreçte her 100 testte 3'ü pozitifti. Şu anda yüzde 25 civarında bir pozitiflik oranı var. Yoğun bakımlarda çok ciddi bir hasta artışı var. Geçen yaz ayları gibi bir tabloyla karşı karşıya değiliz ama açıkçası kaygılıyız” dedi.
Yaşamın salgının seyrine göre yeniden düzenlenmesi gerektiğini savunan Yerlikaya şunları söyledi: “Şu ana kadar gidilen süreçte başarısız olunduğunun kabul edilmesi gerekiyor. Zorunlu alanlar dışında çarkların durması, toplu ulaşımın buna uygun düzenlenmesi, yoksul kesimlere yönelik gerekli sosyal desteğin sağlanması, toplumsal hareketliliğin engellenmesi gerekiyor. Bir de aşılamanın daha hızlı yapılması gerekiyor. Şu anda Türkiye'de 20 milyon aşı yapıldı, 8 milyona yakın iki doz aşı yapıldı. Ama çok yavaş gidiyoruz sonuçta aşı önemli bir mücadele aracı.”
Diyarbakır riski az iller arasındayken ‘Mavide kal’ kampanyası başlatan Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası, riskin artması üzerine ‘Maviye dön’ kampanyası başlattı. Kampanya kapsamında kentteki iş yerlerine uyarı yazıları asıldı.
Türkiye’nin en az vakaları Şırnak’ta
Türkiye’de vaka sayısı en az olan kentler Batman, Siirt ve Şırnak’tı. Batman ve Siirt bu rekoru günler sonra Şırnak’a bıraktı. Haftalarca risk haritasında mavi renkte kalan Şırnak’ta da durum değişmeye başladı. Kent hala Türkiye’nin en az vaka sayısına sahip kenti olsa da risk arttı. Yüz bindeki vaka oranı 10-16 Nisan verilerine göre, bir ayda yüzde 500 oranında arttı.
Peki Şırnak’taki tablonun arkasındaki neden neydi? Sağlık çalışanlarının örgütlü olduğu Sağlık Emekçileri Sendikası’nın (SES) Şırnak Örgütlenme Sekreteri Murat Özbey’e göre bunun nedeni kentin toplumsal ve coğrafik yapısı. Özbey, Şırnaklılar'ın salgının ilk günlerinden ders aldığına dikkat çekerek, “Özellikle Şırnak'taki nüfusun yüzde 70'inin kırsal alanlarda olması, kırsal alanda fiziksel mesafenin çok olmaması, toplanma alanlarının az olması başlıca nedenler. Şu an vaka sayısı diğer illere göre biraz daha az. Şırnak'ta tek bir fabrikanın olmaması da bir neden. Türkiye'ye baktığımız zaman bulaşığın en çok olduğu yerlerden bir tanesi fabrikalardır. Şırnak'ta fabrikanın olmaması virüsün yayılmaması noktasında bir avantajdır. Ayrıca Şırnak halkının bir önceki süreçte yaşamış olduğu bir travma var, bunu görmek gerekiyor. Önceki süreçte ciddi anlamda hastanelerde yer kalmayacak şekilde virüs yayıldı” diye konuştu.
Özbey, bürokrat, siyasetçi, iş adamlarına öncelikli test ve aşı yapıldığını öne sürerek, kentte yapılan aşı sayısının az olduğunu savundu. Başarının yetkililerin değil Şırnaklılar'ın olduğunu söyleyen Özbey, "Şırnak, şu anda Türkiye ortalamasının altında vaka sayısı bakımından. Ama bu asla ve asla yöneticilerin başarısı değil. Çünkü Şırnak için ekstra yaptıkları bir şey yok. Ortada bir başarı varsa Şırnak halkının toplumsal duyarlılığı ve sağlık emekçilerinin işyerlerindeki özverisi ile açıklanabilir. Her gün yanı başımızda komşumuz, ailemiz, akrabamızdan birilerinin ölmesi bizi ciddi anlamda endişelendiriyor, bizi korkutuyor, bizi üzüyor. Şırnak için sağlık stratejisi ve salgınla mücadelenin değişmeyeceğini görüyorum çünkü zihniyet değişmedikçe bazı şeyleri değiştirmek çok zor oluyor” şeklinde konuştu.