İnsan hakları sivil toplum kuruluşları, 25 Haziran 2024'te yayınlanan ortak bildiride, Çin hükümetinin derinleşen insan hakları krizini sona erdirmeye yönelik tavsiyeleri reddetmesinin, Birleşmiş Milletler'deki uluslararası insan hakları incelemelerini küçümsediği anlamına geldiğini söyledi.
İşgalci Çin, İkircikli Politikasına Devam Ediyor
11 Haziran 2024'te BM, Çin hükümetinin, tüm BM üye devletlerinin insan hakları kayıtlarının incelendiği bir süreç olan Ocak 2024'teki en son Evrensel Periyodik İnceleme'deki (UPR) tavsiyelerin kabul veya reddedilmesine ilişkin duyurusunu kullanıma sundu. Çin hükümeti, korkunç sicilini iyileştirmek için girişimde bulunmayı reddettiğini gizlemek için samimiyetsiz bir çaba içinde, 428 tavsiyeden 290'ını kabul edeceğini, 8'ini kısmen kabul edeceğini ve yapılan tavsiyelerin 98'ini reddedeceğini söyledi. Kabul edilen 290 kişi arasında hükümetin "kabul edildiğini ve uygulandığını" söylediği kişiler ile "kabul edildiğini ve zaten uygulandığını" söylediği kişiler yer alıyor.
“Kabul edilen” tavsiyelerin hiçbiri, BM üyesi devletlerin insanlığa karşı suçlar, işkence, zorla kaybetme, insan hakları savunucularına ve gazetecilere yönelik zulüm veya diğer ciddi ve iyi belgelenmiş ihlallere ilişkin dile getirdiği endişeleri ele almıyor.
Sicilini Aklamak İçin Harekete Geçti
Çin hükümeti, Ocak 2024 incelemesine giden hazırlık sürecinde, 2009, 2013 ve 2018'deki önceki üç UPR'de ve civarında yaptığı gibi, yanlış bilgi sundu ve herhangi bir yerli sivil toplum grubunun bu raporun hazırlanmasına katılmasını engelledi. İnceleme öncesinde yoğun bir lobicilik kampanyasıyla , sicilini aklamak için harekete geçti ve bazı eyaletlerin yumuşak sorular sormasını, belirsiz tavsiyelerde bulunmasını ve platformlarını Çin hükümetinin haklar sicilini övmek için kullanmasını sağladı. Bu, Çin hükümetinin kabul edilebilir sayabileceği çok sayıda zayıf öneri sağladı.
Yoğun baskılara rağmen bazı ülkeler, STK'lar, BM özel prosedürleri, antlaşma organları ve BM İnsan Hakları Ofisi tarafından derlenen giderek artan ihlal kanıtları temelinde endişelerini dile getirerek ve önerilerde bulunarak ilkeli bir yaklaşım sergilediler .
Pekin Yönetimi, Bütün Hak İhlallerini Reddetti
Ancak Pekin, kendisine bu korkunç insan hakları ihlallerini durdurması ve faillerin cezasız kalmasına son vermesi yönünde çağrıda bulunan tüm tavsiyeleri kategorik olarak reddetti. Reddetme oranı %30 olup, 2018'deki %18'den çok daha yüksektir. Soykırımcı Çin, aynı zamanda hükümete, uluslararası insan hakları sistemiyle bağlantısı olan kişilere yönelik misillemelere son vermesi yönünde çağrıda bulunan tüm tavsiyeleri de reddetti; bu, cesur Çinli insan hakları savunucusu Cao Shunli'nin gözaltında ölümünün onuncu yıldönümünde verilen bir "küçümseme" mesajıydı.
Kabul Edilen Önerilerin Çoğu, İnsan Hakları İhlallerini Destekliyor
Ocak 2024'teki incelemede Çinli yetkililer, hükümetin 2018 incelemesindeki birçok tavsiyeyi "kabul etmesini" başardığını iddia etti; ancak STK araştırmaları , kabul edilen tavsiyelerin büyük çoğunluğunun o kadar zayıf, belirsiz ya da hatalı varsayımlara dayandığını gösterdi. Daha da kötüsü, kabul edilen onlarca önerinin aynı zamanda açıkça veya zımnen insan hakları ihlallerini de desteklediği ortaya çıktı. Örneğin Belarus, Çin'e “ayrılıkçılıkla mücadele etmesini ve Xizang'daki sosyal yönetişim sistemi ve kapasitesinin modernizasyonunu teşvik etmesini” (Çin hükümetinin Tibet için resmi adını kullanarak) tavsiye etti.
2018 UPR'den bu yana sivil toplum grupları, Çinli diplomatların BM binasında sivil toplum temsilcilerinin ve gazetecilerin fotoğraflarını çekmesi de dahil olmak üzere bir dizi korkutma ve misilleme eylemini belgeledi. Ocak 2024 incelemesi sırasında ve sırasında gözdağı yoğundu; Çin hükümeti, BM'ye engelsiz erişim hakkını korumaya yönelik yasal yükümlülüğünü açıkça ihlal ederek, dürüst bir değerlendirme sunabilecek eleştirmenleri susturmaya çalıştı .
Pekin'in UPR tavsiyelerine verdiği yanıtlar aynı zamanda sürece ve BM insan hakları mekanizmalarına yönelik düşmanlığı da içeriyor. Hükümet, Pekin'in "egemenlik" meselesi olduğunda ısrar ettiği konuları ele almak için UPR'nin yetkisine meydan okudu ve BM insan hakları uzmanlarının profesyonelliğini küçümsedi. Çin hükümeti ayrıca, OHCHR'nin insanlığa karşı suç teşkil edebileceğini iddia ettiği Sincan'daki insan hakları ihlallerine ilişkin Ağustos 2022 tarihli raporunu da hatalı bir şekilde "tamamen yasa dışı ve geçersiz" olarak ilan etti.
Yetkililer tarafından, Çin'in UPR'sinin İnsan Hakları Konseyi'nin bu oturumunda kabul edilmesi ve Çin hükümetinin, bağımsız BM insan hakları gözlemcileri ve yetkilileri tarafından yapılan tavsiyeleri takip etmesi için Pekin'e baskı yapılması bekleniyor.
Özellikle, BM Yüksek Komiserliği ve üye devletler, Uygur bölgesindeki ihlallere ilişkin dönüm noktası niteliğindeki 2022 OHCHR raporunu takip etmelidir. Genel Sekreterin Koruma Sorumluluğu Özel Danışmanı, Kasım 2022'de BM Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılması Komitesi tarafından Sincan'daki durumun Ofisine iletilmesine yanıt olarak somut adımlar atmalıdır.
Tüm bölgesel ve siyasi gruplardan üye devletler, Haziran 2020'de elliden fazla BM insan hakları uzmanının "Çin'in insan haklarına saygı duymasını ve uluslararası yükümlülüklerine uymasını sağlamak için kolektif ve kararlı bir şekilde hareket etmeleri" yönündeki çağrısına kulak vermek için gecikmiş adımlar atmalıdır.
Üye devletler aynı zamanda Pekin'e gözdağı vermeye son vermesi ve devlet raporunun vadesi beş yıl gecikmiş olan İşkenceye Karşı Sözleşme ve Çocuk Hakları Sözleşmesi de dahil olmak üzere yakında yapılacak diğer anlaşma organları incelemeleriyle ciddi şekilde işbirliği yapması için baskı yapmalıdır.
Çin hükümetinin derinleşen insan hakları krizini sona erdirmeye yönelik tavsiyeleri reddettiğine yönelik yayınlanan ortak bildiride imzası olan insan hakları sivil toplum kuruluşları:
Uygurlar İçin Kampanya (CFU)
Çinli İnsan Hakları Savunucuları (CHRD)
CIVICUS: Vatandaş Katılımı için Dünya İttifakı
Hong Kong Demokrasi Konseyi (HKDC)
Hong Kong Saati (HKW)
Çin'de İnsan Hakları (HRIC)
İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW)
Uluslararası İnsan Hakları Hizmeti (ISHR)
Uluslararası Tibet Ağı
Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF)
Savunucuları Koruyun
Haklar Uygulaması (TRP)
Tibet İnsan Hakları ve Demokrasi Merkezi (TCHRD)
Dünya Uygur Kongresi