5 Temmuz’da Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi’nin (UNHRC) 56. Oturumu sırasında, Asya’da İslamofobiye Karşı Mücadele: Farkındalıktan Eyleme adlı bir yan etkinlik düzenlendi. Bu etkinlikte, Çin Halk Cumhuriyeti’nin (ÇHC) Uygur Müslümanlarına yönelik zulmüne odaklanılarak, Asya’daki İslamofobi tehditleri ele alındı. Etkinlik, CAP Vicdan Özgürlüğü Derneği, Uygur Hareketi ve Uygur Araştırmaları Merkezi tarafından ortaklaşa düzenlendi. Bu etkinlik, Urumçi Katliamı’nın 15. yıldönümü ile aynı döneme denk geldi ve Uygur bölgesindeki etnik ve dini kimliklerinden dolayı devam eden zulümleri daha da vurguladı.
Etkinlik, Uygur topluluğuna farkındalık yaratma ve savunuculuk çabalarında önemli bir dönüm noktası oldu. Uzmanlar, aktivistler ve politika yapıcıları bir araya getirerek, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği (OHCHR) ve HRC’nin ÇHC’nin insanlığa karşı işlediği suçları ve din ve inanç özgürlüğüne yönelik saldırıları ele alması için somut eylemler çağrısında bulunduk.
Kurbanlar Anısına Komünizm Vakfı Başkanı ve CEO’su Dr. Eric Patterson, CAP Liberté de Conscience Başkanı Thierry Valle tarafından yönetilen etkinliği güçlü bir video mesajıyla başlattı. Dr. Patterson, “Bir milyon kadar Uygur’un gözaltına alındığı ve günümüzün toplama kamplarına zorla götürüldüğü iyi belgelenmiştir… Bu nedenle, komünizmin bir fikir olarak ve uygulamada Müslümanların temel insan onurunu ihlal etme konusunda kötü bir geçmişe sahip olduğunu hatırlamamız oldukça uygun” dedi.
ABD’nin Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi Büyükelçi Michèle Taylor, etkinlik için yaptığı video konuşmasında, “Baştan beri net olmak istiyorum: ÇHC’nin Sincan’daki politikalarını en güçlü şekilde kınıyoruz ve Yüksek Komiser’in değerlendirmesine göre bunlar uluslararası suçlar, özellikle de insanlığa karşı suçlar olabilir” dedi. Büyükelçi Taylor, ABD’nin Uygur topluluğunun sıkıntılarını ele almak için attığı güçlü ve sürekli adımları vurguladı ve Ocak ayında Çin’in Evrensel Periyodik İncelemesi sırasında ABD’nin öncü rolünü hatırlattı. “ABD, CFU İcra Direktörü Ruşen Abbas’ın kız kardeşi Gulshan Abbas da dahil olmak üzere gözaltına alınan veya kaybolan Uygurların serbest bırakılmasını sürekli olarak savundu” diye ekledi.
Birleşmiş Milletler Din veya İnanç Özgürlüğü Özel Raportörü Dr. Nazila Ghanea, video konuşmasında, Uygurlara yönelik zulümlere yüksek dikkat gösterdiğini vurguladı ve “Aralık 2022’de, Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki durumla ilgili olarak Çin makamlarına ciddi endişelerimizi yineleyen birkaç diğer görev sahibiyle birlikte katıldım… Barışçıl dini gösterilere getirilen yasaklar, yaygın ayrımcı gözetim, keyfi gözaltı, zorla çalıştırma, zorla kaybetmeler ve cinsiyet temelli şiddet gibi sayısız insan hakları ihlalleriyle ilgili endişelerimizi yineledik.” Dr. Ghanea, 2017’den bu yana ÇHC’nin bu endişelere dokuz kez iletişim aldığını ancak politikalarını uluslararası standartlara uygun olarak savunmaya devam ettiğini belirtti.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyesi Dr. Ayyüce Türkeş-Taş, “Çin hükümeti tarafından sistematik olarak ihlal edilen dini özgürlükler: yeni doğan bebeklere Muhammed gibi Müslüman isimler verilmesi yasaklanıyor, hac ziyareti için seyahat etmek internment kamplarına gönderilme sebebi sayılıyor ve Ramazan boyunca oruç tutma veya dua etme Han Çinlisi sözde akrabalar tarafından izleniyor” dedi. Milletvekili Türkeş-Taş, Uygur davasına bağlılığını şu sözlerle dile getirdi: “Biz Türkler için Uygurlar, sadece aynı dini paylaştığımız bir halk değil; aynı miras ve kan bağına sahibiz. Biz kardeşiz, biz bacıyız. Bu nedenle, Uygur davasını her türlü yolla kararlılıkla desteklemeye devam edeceğiz.”
Malezya Yüksek Mahkemesi’nde İnsan Hakları Savunucusu ve Avukat Mohd Khairul Anwar Ismail, Uygur nüfusuna yönelik zulümleri önlemek için Malezya’da toplumsal girişimlerini ve siyasi eylemlerini detaylandırdı ve “Çin hükümetinin Sincan’daki Uygur Müslümanlarına yönelik muamelesi, İslamofobinin en ağır örneklerinden biridir” dedi.
İslam İşbirliği Teşkilatı Endonezya Gençliği Genel Sekreteri Adlan Al Milzan Athori, Uygur soykırımı konusundaki Endonezya politikalarını yorumlayarak, “Ağırlıklı olarak Müslüman bir ülke olarak Endonezya’nın Uygur krizine yanıt verme ve Müslümanlar arasındaki dayanışma ve kardeşlik değerlerini koruma sorumluluğu vardır. Uygurlara karşı işlenen insan hakları ihlallerine karşı sesimizi yükseltmeli ve çatışmanın barışçıl bir çözümünü talep etmeliyiz” dedi.
Uygur Araştırmaları Merkezi Kurucusu ve İcra Direktörü Abdulhakim İdris, “1949’daki kuruluşundan bu yana ÇHC, devlet ideolojisi olarak ateizmi benimsemiş ve tüm dinlere sistematik olarak ayrımcılık yapmıştır. Sonuç olarak, devlet destekli İslamofobi yaygındır” dedi. Uygur Araştırmaları Merkezi’nin raporu “Çin’de İslamofobi ve Müslüman Ülkelerin Tutumları” Çin’in İslam’a karşı yürüttüğü savaşı ve Çin’in küresel Müslüman öfkesini susturmak için yürüttüğü dezenformasyon kampanyalarını ve propagandalarını açığa çıkarmaktadır.
Uygur Hareketi Kurucusu ve İcra Direktörü Ruşen Abbas, BM üye devletlerine bu zulümleri ele almaları için çağrıda bulunarak, “Soykırım Çin’in iç meselesi değildir. BM üye devletleri bu zulme karşı kararlı bir şekilde hareket etmelidir. İslamofobi, ‘ulusal güvenlik’ gibi örtmecelerle meşrulaştırılamaz. Uygurlar özgürce yaşamalı ve ibadet edebilmelidir, ‘aşırılıkçı’ olarak etiketlenmeden. Haksız yere gözaltına alınan herkes serbest bırakılmalı, çocuklar aileleriyle yeniden birleştirilmeli ve devlet destekli kölelik ortadan kaldırılmalıdır. Uygurlar zorla evlendirilme, kısırlaştırma, kürtaj ve organ toplama gibi uygulamalardan korunmalıdır.”
CAP Vicdan Özgürlüğü Derneği, Uygur Hareketi ve Uygur Araştırmaları Merkezi arasındaki işbirliği, Uygur hakları savunuculuğunda önemli bir anı işaret ederek ihlallerin ciddiyetini vurguladı ve Çin’in hesap vermesi için acil küresel eylem çağrısında bulundu. Bu etkinlikteki kolektif sesler, İslamofobi ile mücadelenin ve dini özgürlüklerin korunmasının insan onurunu ve adaleti dünya çapında korumak için zorunlu olduğunu yeniden teyit etti.
